De complete gids voor Acceptatietesten (GAT) op topniveau!

Als het gaat om een belangrijk IT project - een nieuw systeem maken of implementeren, niet goed werkende software opnieuw inrichten of het volgen van de nieuwste trend in app land - elke stap om tot een succesvol einddoel te komen telt. Of het nu gaat om requirements- of risicoanalyse, functioneel of technisch ontwerpen, bouwen, kwaliteitsborging, testen of een nieuwe versie uitrollen, geen enkel onderdeel is belangrijker dan de andere. Zonder goed testwerk is elke voorgaande stap nutteloos. Hoe weet je dat je product voldoet aan de doelstellingen en eisen vanuit je analyse, ontwerp en bouwfase als je niet de algemene bruikbaarheid en functionaliteit goed hebt gecontroleerd?

Oké, we begrijpen het: software testen is één van de belangrijkste stappen voor een succesvol IT project. Maar wat voor testen geven de optimale uitkomst? Automatische testen kan voordelen hebben, maar als het gaat om interpretatie, gebruiksvriendelijkheid en algehele functionaliteit (kun je ermee werken?), dan kan automatisch testen niet tippen aan een menselijke tester met intuïtie en impliciete waarneming.

In deze gids gaan we in op de wereld van acceptatietesten, ook wel gebruikersacceptatietesten (GAT) genoemd. We bespreken waarom dit unieke proces leidt tot software van wereldklasse en tevredenheid van de eindgebruiker garandeert op een manier die niet nagebootst kan worden met andere testvormen. En we bespreken speciale testmanagement software, speciaal ontworpen voor acceptatietesten, wat ervoor zorgt dat het gebruikersperspectief voorop gesteld wordt.

Laten we de acceptatietest reis beginnen met de belangrijkste vragen: wat en waarom?

Wat is een acceptatietest?

Het concept van acceptatietesten is simpel. In een GAT omgeving testen levende, ademende, menselijke (!) eindgebruikers, of het nu gaat om een website, een app of een compleet IT systeem. Het proces geeft diverse gebruikers basale taken om na te gaan of alle functies goed en soepel verlopen. Acceptatietesten zorgt ervoor dat eindgebruikers in staat worden gesteld om fouten en onduidelijkheden vanuit hun perspectief aan te tonen.

Een projectmanager kan, na een goede acceptatietest, bepalen of het product klaar is voor gebruik in de organisatie. Met acceptatietesten voltooien de gebruikers het proces in hun eentje, bekeken vanuit het gedrag van het systeem - ook wel “black box testing” genoemd. Dit geeft een meer accurate en minder yinyan, onderbuikgevoel analyse. Acceptatietesten is niet slechts één ding: het is een set van werk- en denkwijzen die verschillende stappen omvat.

Een korte waarschuwing: hoewel de processen soms overlappend zijn, acceptatietesten is niet hetzelfde als kwaliteitsborging (QA). In het algemeen focust QA zich op het gehele proces van kwaliteit van ontwerp, bouw, testen, documentatie, e.d. Het acceptatietest proces heeft de gebruiker meer in het middelpunt staan en is dus een onderdeel van de totale QA. De gebruiker gaat in deze testen vragen beantwoorden zoals: Wat kan deze software voor mij doen? Hoe kan het me helpen productiever te zijn? Kan ik mijn dagelijkse werk nog wel uitvoeren?

Het klinkt misschien een beetje filosofisch, maar: acceptatietesten gaat uiteindelijk om de adoptie en tevredenheid van de gebruiker. En is dat niet het ultieme doel van softwareontwikkeling? Gelukkige, productieve en bekwame gebruikers of klanten?

Elke zeeman zegt: een schip zonder roer zal nooit de haven bereiken. Elke testmanager zal zeggen: elke test zonder plan is gedoemd om te falen. Een testplan geeft richting aan de testaanpak, geeft de details van het testen weer en definieert de verantwoordelijkheden van het team. Het is een stapsgewijze reis.

Stap 1: Bepaal het doel en wat nodig is

Het doel en de te verwachte uitkomst van elke acceptatietest wordt natuurlijk bepaald door wat je organisatie nodig heeft. Dit klinkt logisch, maar veel projectteams verliezen het hoofddoel uit het oog als het project in omvang en complexiteit toeneemt. Houdt de specifieke behoeften van het project in de gaten en focus op het einddoel.

De behoeften van de acceptatietest zijn afhankelijk van het object. Voorbeelden kunnen zijn: een website testen, een mobiele app testen, het testen van een ERP systeem, e.d. Elke test heeft diverse requirements, risico's, testscenario's en afhankelijkheden.

Misschien moet je een acceptatietest uitvoeren om te valideren dat een onderdeel van een systeem werkt en acceptabel is qua bruikbaarheid voor alle teamleden. Een modern voorbeeld kan zijn dat men de mogelijkheid test om de plotselinge toename aan thuiswerkers te waarborgen en dat dit technisch en functioneel correct geïmplementeerd kan worden met de huidige software. Vraag jezelf en het team tijdens het plannen constant af: kunnen we duidelijk beschrijven hoe en welke processen dit systeem omvat? Wat zijn de verwachtingen? Hoe ziet het succes eruit na de acceptatietesten?

Stap 2: Definieer de aanpak

Stap 3: Overzicht in tijd en voortgang

Je acceptatietest moet in één oogopslag tonen wat de status is van alle uitgevoerde testen en resultaten en wat de voortgang is van alle testers of testruns. Hiervoor is het slim om gespecialiseerde acceptatietest software te gebruiken, waardoor je in stap 2 het plan maakt en in stap 3 de reisroute en ‘waar je bent’ precies wordt weergegeven. Laat het duidelijk zijn dat het belangrijk is zowel de aanpak als de voortgang duidelijk te communiceren. Even herhalen: communiceren!

Tot slot, zoals reeds opgemerkt, gebruik een online testmanagement tool. Bij voorkeur een tool die het meest intuïtief en compleet is. Laten we dieper ingaan op wat die tools moeten kunnen en hoe je ze kunt gebruiken voor je eigen succesvolle acceptatietest! Acceptatietesten is niet slechts één ding: het is een set van denk- en werkwijzen die verschillende stappen omvat.

Definieer requirements en risico’s

Terwijl je je reis naar de perfecte acceptatietest voortzet, moet je een manier hebben om te bepalen of je de juiste kant op gaat en of er gaten, omleidingen of files op je route zijn (zoals vermeld in hoofdstuk 2). Je hebt een kompas of gps nodig, ofwel grip op risico's en requirements.

Testmanagement tools, zoals TestMonitor, helpen bij het definiëren van deze requirements en risico's die essentieel zijn voor je ‘acceptatie reis’, zodat het testproject over de meest hobbelige wegen genavigeerd kan worden.

Deze tools stellen u in staat om makkelijk grote hoeveelheden requirements en risico's te managen door ze bijvoorbeeld op te delen in verschillende groepen of onder te verdelen in types of classificaties.

Daarnaast maakt een top testmanagement tool het mogelijk om meerdere requirements of risico’s te koppelen aan één of meerdere testgevallen. Het resultaat? Deze relaties worden door de hele applicatie ‘onthouden’ wat gebruikt kan worden bij het plannen (de hoogste risico’s eerst), het analyseren, het oplossen van issues en bij het rapporteren. Terwijl je de reis verder voortzet, heb je een superieur overzicht van alles wat er gebeurd in het project. Je hebt eenvoudig de mogelijkheid om je te concentreren op de testresultaten en issues die het hoogste risico voor het project vormen.

Ontwerp testgevallen

Een belangrijk functionaliteit van je testmanagement tool is het ontwerpen en eenvoudig managen van de testgevallen oftewel je testscripts. De beste testmanagement tools zien testgevallen en -runs als herbruikbare objecten en dat ook op een intuïtieve manier kunnen organiseren.

• Fouten identificeren - vaak gezien als de belangrijkste reden om überhaupt te testen.
• Toetsen van conformiteiten -  bijvoorbeeld, werken de verwachte specificaties binnen vooraf gestelde parameters?
• Ontdekken - het grootste aantal bugs vroegtijdig vinden om allerlei problemen onderweg tegen te komen.
• Beperking van risico's - voor support managers (vooral voor 'go/no-go' -beslissingen).

Uitvoering

Bij het uitvoeren van een test moet de tester zijn werkvoorraad overzichtelijk in beeld krijgen. En zonder training kunnen zien welke volgorde, prioriteiten en in welke omgeving de test moet worden uitgevoerd. Dit moet schaalbaar zijn voor alle apparaten, Windows, Mac, iOS en Android.

Tijdens het testen ziet de tester in één oogopslag de omschrijving van het testgeval, met de daarbij behorende instructies, verwachte resultaat en eventueel additionele bijlagen voor extra verduidelijking. Zo kan hij/zij snel en eenvoudig zijn werk doen.

Voor de tester is het belangrijk om de relatie met eventueel eerder gemelde issues inzichtelijk te hebben, zodat hij/zij extra alert is bij het beoordelen van dit testgeval. En natuurlijk wil je, als tester, weten hoever je bent en wat je allemaal nog moet afronden.

Daarnaast heeft een goede testmanagement tool een geïntegreerde communicatie mogelijkheid. Het is toch niet de bedoeling om buiten je testmanagement tool om met Outlook te gaan mailen naar de testmanager of collega tester als je vragen hebt over de inhoud van de test. Dit doe je direct tijdens het testen.

Testresultaten

Zoals bij elke lange reis is het belangrijk om te weten of de reis goed gelopen is: heb je de juiste route bewandeld, heb je alles gezien en ook nog binnen de tijd aangekomen?

Testmanagement tools bieden een gedetailleerd overzicht van testresultaten voor elke testrun. Testmanagers kunnen zich concentreren op specifieke details binnen elke testrun of -scenario, en resultaten in de loop van de tijd monitoren op verbetering, stabiliteit of achteruitgang. Zoals eerder vermeld, biedt TestMonitor u krachtige filters om testresultaten per mijlpaal, requirement of elke andere filteroptie te bekijken. Het opslaan van voorgedefinieerde filters is nog een extra krachtige functionaliteit. Zo hoef je niet telkens de juiste parameters te zetten.

Een onstabiel of negatief testresultaat kan een serieus issue worden en moet worden aangepakt. TestMonitor heeft geïntegreerd issuemanagement en kan testresultaten met één druk op de knop koppelen aan bestaande issues of een nieuw issue hiervoor aanmaken. Hierdoor houd je de controle als het gaat om het oplossen van de deze issues en het plannen van nieuwe testrondes voor verificatie. We bespreken dit meer in hoofdstuk 6.

Issues

Zoals reeds genoemd, moeten negatieve testresultaten worden getransformeerd naar issues. Echter, testmanagement tools zoals TestMonitor, helpen je hierbij. Deze tools omvatten een eenvoudig en krachtig, geïntegreerd issuemanagement met filters, prioriteitstelling, een volledige audit-trail, bijlagen, opmerkingen en gedetailleerd takenbeheer. Kortom, alles wat u nodig heeft om met issues op te lossen.

Een zeer krachtige functionaliteit voor issuemanagement is dat issues opgelost kunnen worden door ze op te splitsen in kleinere taken voor verschillende gebruikers. Daarnaast wordt het team op de hoogte gehouden met notificaties wanneer taken zijn voltooid of toegewezen. Een extra bonus is het toevoegen van de bijlagen aan een specifiek issue. Dit kan automatisch vanuit de bijlagen die uit de testresultaten komen als ook handmatig met drag en drop.

Samengevat zitten testontwerpen, testresultaten en issues allemaal in TestMonitor, waarin ze gemanaged en geanalyseerd kunnen worden. Toch ontdekte we dat buiten TestMonitor om nog veel gecommuniceerd werd over bepaalde resultaten en issues. Deze communicatie ging of mondeling of met behulp van e-mail. Stel je eens voor dat je over 500 issues verschillende e-mails worden verstuurd over de status of over de impact of over onduidelijkheden vanuit de eigenaar. Je krijgt al snel een chaos aan e-mailcommunicatie die niet meer onder controle is.

Om dit probleem op te lossen hebben we een compleet communicatie platform in TestMonitor gebouwd, waarbij de mogelijkheid wordt geboden om opmerkingen te plaatsen bij issues, maar ook bij testresultaten. Met de notificatie functionaliteit worden alle betrokkenen geïnformeerd.

Gefeliciteerd! U heeft een dynamisch, uitvoerbaar plan gemaakt voor een succesvolle acceptatietest en je hebt tevens de beste tool gekozen. Nu zal er toch gestart moeten worden met het ontwerpen van je testscripts en -scenario’s. Elke binnendoor weg die je hier wilt pakken, is bijna dodelijk voor het eindresultaat. Het is misschien niet leuk, maar je zult goed moeten nadenken over je requirements en gerelateerde testontwerp. Laten we de reis voortzetten. 

Het testontwerp is cruciaal voor elk aspect van handmatig testen - het definiëren van requirements en risico's, het plannen van testruns, het analyseren van testresultaten, het managen van issues en natuurlijk het testen zelf. 

Hoe definieer je een ontwerp op topniveau?

• De beste ontwerpen kunnen gemakkelijk worden gereproduceerd om toekomstige testtrajecten te optimaliseren.

• De beste ontwerpen bieden testers de mogelijkheid om tests uit te voeren in reële (de straks werkelijke) omstandigheden.

• De beste ontwerpers maken gebruik van een testmanagement tools met een duidelijke, gebruiksvriendelijke structuur en tegelijkertijd een intuïtieve interface.

• De beste ontwerpen zijn niet gebaseerd op verouderde methoden zoals Excel-spreadsheets. Dit kan het proces vertragen met tal van problemen. Zie blog

• De beste ontwerpen leveren objectieve testresultaten op over de bruikbaarheid en functionaliteit van het product.

De beste ontwerpen zorgen voor een gestroomlijnd testproces, waarbij gebruik wordt gemaakt van zowel intuïtieve interfaces als een gebruiksvriendelijk proces. Of ze nu een eindgebruiker of een testprofessional zijn, iedereen weet onmiddellijk hoe ze resultaten moeten vastleggen en begrijpen of ze hun taken al dan niet moeten onderbouwen met bijlagen en opmerkingen.

Als een testgeval de wagen is die een acceptatietest aandrijft, dan is een testrit de weg. Testruns bepalen hoe testgevallen worden getest, wanneer en door wie. Testruns bieden de mogelijkheid om te bepalen: Wie gaat er testen? Welke gevallen zullen op deze specifieke weg rijden? 

Om de auto metafoor voort te zetten, legt een testrun niet alleen de weg voor de testgevallen aan, maar zorgt het ook voor verkeersborden en wijst de juiste route. Het betekent dat uw testers klaar zijn om in het voertuig te stappen om een vlotte weg af te leggen naar de eindbestemming: Het GAT succes! Door testritten in mijlpalen te groeperen, kan het team belangrijke gebeurtenissen in de levensfase van het project herkennen. Uw team is dan uitgerust om sprints, releases of hertesten te plannen. 

Aangezien uw team vaak betrokken is bij het ontwerpen en maken van de testgevallen als bij de testuitvoering, houdt de volgende tips in gedachten:

• Zorg ervoor dat de acceptatietest een overzicht biedt van alle huidige en al gedane testruns. Met een testmanagement tool zoals TestMonitor kunt u de voortgang van elke testrun bekijken en alle lopende en geplande testruns bijhouden, samen met de toegewezen testers.

• Als uw testmanagement tool een notificatie functie bevat, kunt u alle projectleden op de hoogte houden van komende testactiviteiten en geplande testruns. TestMonitor biedt deze functie met één druk op de knop.

• Testmanagement tools moeten ook moeiteloos kunnen dupliceren of opnieuw uitvoeren van testruns mogelijk maken. TestMonitor biedt een functionaliteit om met één klik testruns te dupliceren en zowel testers als testgevallen op het goede spoor te houden (alleen in een afwijkend tijdskader bijvoorbeeld). Testruns moeten te gebruiken zijn voor elk relevant besturingssysteem, zoals Windows, Mac, iOS en Android.

• Het bewerken van een groot aantal testgevallen en testruns zou een koud kunstje moeten zijn. Met een testmanagement tool van wereldklasse kunt u meerdere items selecteren en eenvoudig aanpassen, herplannen of voorzien van een requirement of tag.